روش‌های درمان وسواس شستشو چیست؟ میل به نظم در همه افراد وجود دارد. منظم بودن نه تنها موجب ایجاد مشکل نمی‌شود، بلکه حتی در نحوه قضاوت شدن شما توسط افراد دیگر بسیار موثر است. این نظم در جایی نگران کننده می‌شود که به صورت افراطی، مدام در حال تکرار کردن شستشو و تمیز کاری باشید؛ حتی با وجود اینکه اطراف شما جلوه بی‌نقصی دارد.

داشتن احساسی که به شما اجبار می‌کند اطراف خود را تمیز کنید، ترس از آلودگی و اضطراب از مرتب نبودن اطراف، نشانه‌هایی از بروز وسواس فکری-اجباری (OCD) هستند. در این زمان، میل به نظافت در شما نگران کننده خواهد بود.

معمولا در این مواقع شما متوجه غیر طبیعی بودن کاری که می‌کنید نیستید و صرفا اطرافیان شما که در عذاب به سر می‌برند، متوجه این رفتار غیر معمول در شما می‌شوند. درست همینجا، اطرافیان شما به دنبال روش‌های درمان وسواس شستشو هستند تا از رفتار غیرعادی شما جان سالم به در ببرند. 

اگر شما هم به دنبال روش‌های درمان وسواس شستشو هستید می‌توانید از یک مشاور یا روانشناس کمک بگیرید. برای ارتباط با بهترین روانشناس و مشاوره در پاکدشت اینجا کلیک کنید. 

وسواس شستشو چیست؟

یکی از زیر شاخه‌های وسواس فکری-اجباری، وسواس شستشو است. این نوع وسواس، چیزی فراتر از نظم و تمیزی را به نمایش می‌گذارد. این افراد با تصور اینکه تمام دنیای اطراف آن‌ها در باکتری، میکروب و آلودگی فرو رفته است، سعی در شستشو و تمیزکاری همه چیز دارند.

در حقیقت حتی اگر همه چیز بسیار تمیز باشد، تا مجدد آن‌ها را نشویند، خیال‌شان راحت نمی‌شود. افراد مبتلا به وسواس شستشو، از ابتلا به بیماری‌های ویروسی ترس بسیاری دارند. آن‌ها سعی می‌کنند تا جایی که ممکن باشد، از هر چیزی دوری کنند تا از بیماری‌هایی نظیر آنفولانزا، سرماخوردگی ساده، HIV، سرطان و... در امان بمانند.

افراد مبتلا به وسواس شستشو تصور می‌کنند اگر دست‌های خود، مواد غذایی، لباس‌ها و... را به اندازه کافی بشویند، از تمام بیماری‌های جهان پیشگیری خواهند کرد و دیگر به هیچ بیماری مبتلا نخواهند شد. مشکل اصلی این افراد، راضی نبودن است. در واقع آن‌ها هر چقدر هم که به شستن دست‌های خود، وسایل، لباس‌ها یا مواد خوراکی ادامه دهند، برای‌شان کافی نیست.

با ادامه دادن شستشو، آن‌ها مدام بدتر و بدتر می‌شوند. تصور می‌کنند که باید بیشتر به شستشو ادامه دهند. فقط یک بار دیگر باید بشویند تا پاکیزگی دنیای آن‌ها را فرا بگیرد.

اختلال وسواس شستشو

این اختلال، یک چرخه چهار مرحله‌ای دارد. وسواس، اضطراب، رفتار اجباری و تسکین موقت چهار مرحله وسواس شستشو هستند.

۱. وسواس

در مرحله اول، افکار غیر ارادی به ذهن آن‌ها هجوم می‌آورند. این تفکرات موجب شروع ترس آن‌ها از میکروب، بیماری و آلودگی است. چنین افکاری، برای آن‌ها بسیار آزاردهنده جلوه می‌کند؛ اما آن‌ها قادر نیستند این افکار را به پایان برسانند. این افکار بلند و بلندتر، بزرگ و بزرگ‌تر می‌شوند تا جایی که فرد را وادار می‌کنند از جای خود بلند شود و به سراغ تمیزکاری برود.

۲. اضطراب

فکرها و تصورات مزاحمی که باعث می‌شوند افراد مبتلا به وسواس شستشو، دست به کار شوند، اضطراب هم به همراه دارند. این افراد دائما اضطرابی غیرقابل انکار و غیرقابل کنترل دارند. اضطراب آن‌ها از اتفاق‌هایی است که احتمال دارد در صورت نشستن دست‌ها یا مواد خوراکی پیش بیایند. آن‌ها از قطعیت این اتفاقات اطمینان ندارند؛ اما همچنان اضطراب بسیار زیادی را با هجوم این افکار تجربه می‌کنند.

۳. رفتار اجباری

در نهایت، افکار آن‌ها پیروز می‌شود. آن‌ها به صورت غیرارادی دست به کار می‌شوند و شستشو را آغاز می‌کنند تا از بروز قطعی احتمالات‌شان پیشگیری کنند. این رفتار اجباری ناشی از اضطراب و ترس آن‌ها از بیماری‌هاست.

حتی گاهی این رفتار اجباری به یک رفتار خاص محدود می‌شود. بر فرض آن‌ها صرفا بر شستن دست‌های خود تمرکز می‌کنند یا صرفا بر شستشوی بیش از حد سبزیجات. در نقطه مقابل افرادی هم وجود دارند که وسواس شستشو تمام ابعاد زندگی آن‌ها را تحت تاثیر قرار می‌دهد.

۴. تسکین موقت

پس انجام عمل اجباری که از افکار این افراد سرچشمه می‌گیرد، آن‌ها دچار رهایی از اضطراب می‌شوند. به طور موقت، تا هنگامی که مجدد افکار آن‌ها شروع نشده است، آن‌ها به آرامش دست پیدا می‌کنند. بعد از شستشو، خیال آن‌ها راحت می‌شود که دیگر خطری آن‌ها و خانواده‌شان را تهدید نمی‌کند.

با این حال بسیار سریع‌تر از آنچه که فکرش را بکنند این افکار به سراغ آن‌ها باز می‌گردد و اضطراب از سر گرفته می‌شود. افراد مبتلا به وسواس شستشو، حتی در طی روز چندین مرتبه این چرخه را طی می‌کنند؛ اما این چرخه پایان‌ناپذیر است.

علت ابتلا به وسواس شستشو

علت مشخصی برای وسواس شستشو وجود ندارد. با این حال نمی‌توان تاثیر عوامل بیولوژیکی و محیطی را نادیده گرفت. انواع وسواس، بیماری‌ها و اختلالات روانی می‌توانند ریشه موروثی داشته باشند. علت آن، وجود تفاوت‌هایی در مغز افراد عادی و افرادی است که در خانواده، سابقه این بیماری‌ها را داشتند.

البته این تفاوت‌ها به طور قطعی اثبات نشدند؛ اما با این نتیجه اسکن‌ها و تحقیقات چنین چیزی را به صورت ظاهری به نمایش می‌گذارد. عوامل محیطی، عواملی هستند که در یادگیری فرد تاثیر بسزایی دارند. برای مثال در کودکی، فرزند از والدین خود تقلید می‌کند؛ به همین علت احتمال دارد با تقلید از والدین بیمار خود، به اختلال وسواس شستشو مبتلا شود.

علائم وسواس شستشو

وسواس شستشو از رایج‌ترین انواع OCD است. افرادی که به اختلال وسواس شستشو مبتلا هستند به صورت اجباری و افراطی به تمیز کردن خود، اشیا و محیط اطراف می‌پردازند. ریشه اصلی اقدامات اجباری آن‌ها، ترس از آلودگی و بیماری است. به همین دلیل این افراد اضطراب دائمی دارند. 

به طور کلی وسواس شستشو را از علائم زیر می‌توان تشخیص داد:

• تمیزکاری اطراف به صورت دائمی و مکرر
• محتاط بودن در برابر بیماری و میکروب
• ترس از ابتلا به بیماری
• شستشوی دستان خود پس از دست دادن با افراد یا لمس کردن اشیا
• نظافت افراطی خود (شستشوی بیش از حد دستان، چندین مرتبه دوش گرفتن در روز و...)

چگونه وسواس شستشو را درمان کنیم؟

درمان وسواس شستشو بدون پذیرش بیمار امکان‌پذیر نیست. این افراد بر این باور هستند که افکار آن‌ها کاملا طبیعی است و مشکلی ندارد که مراقب سلامتی خود هستند؛ بنابراین امکان دارد درمان را پس بزنند.

در صورت پذیرش درمان، قدم اول با شکستن چرخه وسواس شستشو آغاز می‌شود و در ادامه از رویکردهای چند وجهی برای درمان وسواس شستشو استفاده می‌شود. برای درمان این اختلال از روش‌های درمان روانشناختی، درمان دارویی و در موارد حاد درمان پوستی استفاده می‌کنند.

درمان روانشناختی

درمان روانشناختی با بررسی افکار منفی بیمار شروع می‌شود. در این مدت، روان‌درمانگر افکاری را بررسی و شناسایی می‌کند که موجب شروع چرخه وسواس شستشو است. در طول دوره درمان، بیمار به صورت گام به گام روش پذیرش خود و افکار خود را یاد می‌گیرد.

فرد مبتلا به وسواس شستشو نحوه مواجهه با ترس و اضطراب خود را از روان‌درمانگر می‌آموزد تا بدون انجام رفتارهای اجباری این ترس و اضطراب را خنثی کند. 

درمان دارویی

اگر وسواس شستشو حاد باشد، علاوه بر درمان روانشناختی از درمان دارویی هم استفاده می‌کنند. در دوره اول از داروهای SSRI برای یک دوره سه ماهه استفاده می‌شود. داروهای فلوکستین، پاروکستین و سرترالین از انواع دارو‌های SSRI هستند که در ابتدای درمان دارویی مورد استفاده قرار می‌گیرند.

ممکن است داروها یا دوز آنها به صلاحدید پزشک تغییر کنند. هدف از این کار اثربخشی بیشتر یا جلوگیری از بروز عوارض دارو است. برای دستیابی به نتیجه مطلوب لازم است دوره درمان دارویی به صورت کامل طی شود. قطع دارو بدون دستور پزشک یا امتناع از خوردن آن به دلیل بهبود ظاهری، می‌تواند منجر به تشدید وسواس شستشو در فرد شود.

سخن پایانی برای روش‌های درمان وسواس شستشو

رعایت نظافت و پاکیزگی علتی برای ابتلا به وسواس شستشو نیست. در واقع کمالگرایی در پاکیزگی ریشه این بیماری را بنا می‌کند. تجربه افکار منفی مداوم باعث ایجاد اضطراب بسیار شدیدی در فرد می‌شود.

افراد در این مواقع قادر نیستند به تنهایی اضطراب خود را کنترل کنند، بنابراین دست به رفتار‌های اجباری برای تسکین این اضطراب می‌زنند و در چرخه وسواس شستشو گیر می‌کنند. اگر از این اختلال رنج می‌برید، استفاده از روش‌های درمان وسواس شستشو به شما کمک می‌کند تا زندگی عادی خود را از سر بگیرید.